Ó³ Ÿ , º 1(130).. 92Ä100. Éμ±ÏÒ ± ± ³ Ö, ˆ É ÉÊÉ μ²μ, É ² μ μ²μ ³³Ê μ²μ, Š ²ÓÍ, μ²óï

Transcript

1 Ó³ Ÿ , º 1(130).. 92Ä100 Š : ˆ ˆ Œ Œ ˆ Š Š Š ˆŸ ˆ ŠˆŒ Š Œ š ˆ ƒ ˆ ˆ Ÿ ˆ ˆ.. ƒμ μ Ê a, Œ. -Š ³ Ó ± a,,. Œ. Í a,.. Š a, ƒ.. Œ ÍÒ a,. ƒ. Œμ²μ± μ a a Ñ Ò É ÉÊÉ Ö ÒÌ ² μ, Ê Éμ±ÏÒ ± ± ³ Ö, ˆ É ÉÊÉ μ²μ, É ² μ μ²μ ³³Ê μ²μ, Š ²ÓÍ, μ²óï Ò Ë Î ± Ì ±É É ± É É Î ±μ μ Êα μéμ μ, μ μ μ Ë μ- É μ ˆŸˆ ²Ö μ Ö ²ÊÎ μ É Í Éμ. μ Ò ² μ Ö Ì μ³μ μ³ ÒÌ μ ±² ɱ Ì ( ³μ ² ² ³ËμÍ Éμ ± μ Î ²μ ± ) μ ²ÊÎ Ìμ μ Ñ- ±É Ìμ μ μ Êα μéμ μ Ô 170 ŒÔ μ ² É ± Ô, ÎÉμ μμé É É Ê É μ ²ÊÎ Õ μ± Ê ÕÐ Ì É± ÊÉ Êα μ É μ ɱ μ ÊÌμ². μ± Ò- μ± Ö ÔËË ±É μ ÉÓ μéμ μ ± Ô. Î μ É ²μ 1,25 μ μ 1Ä4 ƒ, Éμ ³Ö ± ± μéμ Ò Ìμ μ μ Êα μ ÔËË ±É μ É μé² Î ² ÓμÉ É É μ μ γ- ²ÊÎ Ö. μ ±μ²ó±ê Ëμ ³ μ É É Î ±μ μ Ò μéμ μ μ ÊÌμ²Ó μ ÊÐ É ²Ö É Ö μ ²ÊÎ ³ Í Éμ ±μ²ó± Ì ² ( μ 7), Ê μ Ó Í Éμ É Î ± Ì μ ±² Éμ± μ± Ê ÕÐ Ì É± ÊÉ Ìμ μ μ Êα μ± Ò É Ö Ò³ ³ μ μ Ö- μ±. ±, μ 3 ƒ μ ÊÌμ² μ²êî É μ Ö μ 80 % ±² Éμ±, μ± Ê ÕÐ Ì É± ÖÌ Ì Ê μ Ó Ò É 10 %. ʲÓÉ ÉÒ ² μ Ö μ É ÕÉ Ò μ±êõ ÔËË ±É μ ÉÓ μéμ ÒÌ ÊÎ±μ ²ÊÎ μ É. The physical parameters of therapeutic proton beam delivered from the JINR Phasotron are described. The study of chromosomal damages in the cells on the model of human blood lymphocytes after irradiation with the initial 170 MeV proton beam at the entrance of an object and in the Bragg peak region has been performed, which corresponds to the irradiation of surrounding tissues along the beam path and tumour tissues. High efˇciency of the Bragg peak protons has been shown. RBE value was 1.25 within the dose interval of 1Ä4 Gy, while protons at the entrance did not differ from γ-radiation. Since the therapeutic proton beam dose to a tumour is formed by patient irradiation from several directions (up to 7), the level of cytogenetical damages of cells in surrounding tissues along the initial proton beam path is decreased by an order. So, about 80% of tumour cells will obtain the damages after irradiation by a dose of 3 Gy, but in surrounding healthy tissues it will not exceed 10%. The data conˇrm high efˇciency of proton beams for radiμtherapy. ˆ μéμ Ò Ò μ± Ì Ô, Ê ³Ò Ê ±μ É ²Ö³ Ö ÒÌ Î É Í, μ² Ï μ±μ μ²ó ÊÕÉ Ö É ²μ± Î É ÒÌ μ ÊÌμ², μ ±μ²ó±ê μ μ ³ Ë Î - ± ³ Ì ±É É ± ³ μ ² ÕÉ Ö μ³ ³ÊÐ É μ Õ ËμÉμ Ò³ ³

2 ˆ ² μ Ì μ³μ μ³ ÒÌ ÊÏ ±² ɱ Ì Î ²μ ± 93 ²ÊÎ. μ μ É Ô μ Ò ² Ö ÉÖ ²ÒÌ Ö ÒÌ Î É Í μìμ - Î Ð É μ ² Í Ô μ ±μ μ ³ ± ³Ê³ ±μ Í μ μ μ²öõé μ ÉÓ Ê ²μ Ö ²Ö μ É ³ ²Ó μ μ Ëμ ³ μ Ö μ Ò μ ÊÌμ² ÒÌ É± ÖÌ. - É Î ± ÊÎμ± μéμ μ Ò² μ É Î ² É ²Ó μ μ μ μ²ó Ê É Ö ²Ö μ Ö ²ÊÎ μ É Í Éμ Ë μé μ μ Éμ Ö ÒÌ μ ² ³ Ñ μ μ É ÉÊÉ Ö ÒÌ ² μ [1Ä3]. ÉμÖÐ ³Ö Ò Ò É μ³ Ö ÊÐ Ö μ²ó É Ê±ÉÊ ÒÌ ÊÏ Ì μ- ³μ μ³ É ²ÊÎ ÒÌ μ μ ɲÊÎ μ ² ±² Éμ±. Ö ÔÉ ³ É ²Ö É Ö Ò³ ² μ ÉÓ μ Ö Ì μ³μ μ³ μ μ É ±² Éμ± Î ²μ- ± μ ²ÊÎ μéμ ³ É É Î ±μ μ Êα, ³ Ö ³μ μ ²Ö ²ÊÎ μ É - Í Éμ. ÉμÖÐ μé ± Î É ³μ ² μ²ó μ ² Ó ² ³ËμÍ ÉÒ Ë Î ±μ ± μ Î ²μ ±. ²ÓÕ ² μ Ö Ö ²μ Ó ÊÎ ±μ² Î É ÒÌ ± Î É ÒÌ ±μ μ³ - μ É μ μ Ö Í Ì μ³μ μ³ ² ³ËμÍ É Ì ± μ Î ²μ ± μí ± μé μ- É ²Ó μ μ²μ Î ±μ ÔËË ±É μ É ( ) É É Î ±μ μ μéμ μ μ Êα μ Í Éμ É Î ± ³ μ± É ²Ö³ μ ²ÊÎ ±² Éμ± Ìμ Êα μ ² É ± Ô. 1. Œ ˆ ˆ Œ ˆ ˆŸ 1.1. μéμ Ò ÊÎμ±. É Î ± μéμ Ò ÊÎμ± Ëμ ³ Ê É Ö Ê²Ó- É É ³ ² Ö Ê ² μ ÒÌ ²μ± Ì Ê ³ÒÌ Ê ±μ É ² ³ μéμ μ Ô 660 ŒÔ μ Ô 170 ŒÔ, μ² μ É ³ ²Ó μ ²Ö μ ²ÊÎ Ö Ï μ±μ μ ±² ³ Ï. ²Ö ʳ ÓÏ Ö μ Î É Í μ Ô, μ ± ÕÐ μ Ì ³ ², μ μ É Ö ³ É Ò ² Êα. ³Ò Ô² ³ Éμ ³ Éμμ É Î ±μ μ ± ² É μ É μ ± Êα ÊÕ μ- Í Ê ÊÕ ± Ê ³ ±μ-é Ì Î ±μ μ ±μ³ ² ± (Œ Š) μ μ Ò É ± ³ μ μ³, ÎÉμ Ò ³ É μ ²ÊÎ Ö Í É ÊÎμ± μéμ μ Ò² μ μ μ μ Î μ³ Î. μ 90 %-³Ê μê μ Õ ³μÐ μ É μ Ò μ μ Î Ò ³ μ É ²Ö É (6 6 ³). μéö μ ÉÓ ± Ô Ìμ μ μ μéμ μ μ Êα μìμ Î - Ð É μ μ Ìμ É 8 ³³ Ô± ² É μ Ò ( μ 90 %-³Ê μê μ Õ ³μÐ μ É μ Ò). Éμ μ, ± ± ²μ, Ò É μ É ÉμÎ μ ²Ö μ ²ÊÎ Ö ²Ó ÒÌ ³ Ï ³ μ³ ±μ²ó±μ É ³ É μ. μôéμ³ê ÊÉ Êα Ê É ² É Ö Í ²Ó μ Ê É μ - É μ Å Î ÉÒ Ë ²ÓÉ [2], μ μ²öõð ³μ Ë Í μ ÉÓ ( Ï ÉÓ) ± Ô μ É Ê ³μ μ Î Ö μ²μ Î ± ³ É ²Ò ³ Éμ Ò. ³ËμÍ ÉÒ Ò ²Ö² ÖÉμ ± μ μ μ ÒÌ μ μ μ (³Ê Î Ð ) μ a É 25Ä42 ² É. Š μ Ó μ²êî ² ³ Í ±μ³ Ê ±É ² Ö ± μ Œ º 9. ²Ö μ ²ÊÎ Ö μ²ó μ ² μ ÍÒ Í ²Ó μ μ μ ± μ (10Ä15./³², μì ³, É Ö) ² ² ³Ê ± μ ² ³ËμÍ É ³. μí Ê Ò ± μ ÓÕ μ μ ² Ó μ ²Õ ³ É ²Ó ÒÌ Ê ²μ. ² ³Ê ± μ μ²êî ² μ ² μ Ö Ô É μí Éμ μ ˲ ±μ ± μ ÓÕ ±μ³ É μ É ³ ÉÊ É Î 40 ³ ÊÉ ³ μ ² Ö 10 %- μ É μ ² É (1:10). ²Ö μ ²ÊÎ Ö μ Íμ ± μ ² ³Ò μ²ó μ ² Ô μ Ëμ ± μ ± (h =4 ³, d =1 ³, υ =2³²).

3 94 ƒμ μ Ê P... ²ÊÎ μ Íμ ± μ μ μ ² Êα μéμ μ, μ μéμ ² μ³ ²Ö ²ÊÎ μ É Í Éμ. μ ²ÊÎ Ò² μ²ó μ Î ÉÒ Ë ²ÓÉ, Ëμ ³ ÊÕÐ ÊÎμ± μéμ μ ²μ ±μ Ï μ ²Ê μ³ μ μ³ ² μéö μ- ÉÓÕ μ±μ²μ 2 ³ Ô± ² É μ Ò (. 1). ²Ö μ ²ÊÎ Ö μ Íμ μ ² É ± Ô μ É μ ³ Ê É - ² ² Ó ²μ± μ É ±², ÎÉμ ³ ± ³ ²Ó μ μμé É É Ê É ²Ó Ò³ Ê ²μ Ö³ μ - ²ÊÎ Ö Í Éμ. ʳ³ Ö Éμ²Ð μ É ±² Ö² Ó 145 ³³ Ô± ² É μ Ò. ʲÓÉ É μ ÍÒ μ± Ò ² Ó Í É ²Ó- μ μ ² É ³μ Ë Í μ μ μ ± Ô (. 1). É Î ±μ ² ³ - ² ÒÌ μéμ μ μ ² É ± Ö ²Ö É Ö ±- É μ³ μé 0 μ 30 ŒÔ. ÔÉμ³ ±É Î É Í μ É É Ö μ 100 ±Ô /³±³ [4]. μ ²μÐ Ö μ ³ Ö² Ó ²μ ±μ ²- ² ²Ó μ μ Í μ μ ± ³ μ, μ²μ - μ Ìμ Êα μí Ê ÊÕ ± Ê μ± ² μ μ μ³μðóõ ÉÉ Éμ - μ μ ±² Î ±μ μ μ ³ É Š (VEB. 1. ƒ²ê μ μ μ ² É - É Î ±μ μ μéμ μ μ Êα μ - Ô 170 ŒÔ, ³μ Ë Í μ μ μ μ³μðóõ Î Éμ μ Ë ²ÓÉ º 11, - Ï ÖÕÐ μ ± Ô μ 19,6 ³³ ( μ 90 %- μ μ ) Robotron-Messelectronik,, ƒ ³ Ö). μ Ï μ ÉÓ μ ² μ²õé μ μ - Î Ö μ ²μÐ μ μ Ò ÒÏ ² 5 %. ²ÊÎ μ Íμ ± μ μ μ ² ÊÌ Éμα Ì ²Ê μ μ μ μ μ ² - Ö Å Ìμ ( ʲ μ Éμ²Ð ) ± Ô. Î μéμ- μ Ô 170 ŒÔ Ìμ Ò²μ μ 0,49 ±Ô /³±³, ³μÐ μ ÉÓ μ Ò μ É ²Ö² 0,7 ƒ /³. ³μ Ë Í μ μ³ ± Ô ³μÐ μ ÉÓ μ Ò μéμ μ Ò² 1,3 ƒ /³. Š μ³ Éμ μ, ²Ö Ö ÔËË ±Éμ μ ²ÊÎ Ö μí ± μéμ μ É É Î ±μ μ Êα Ò²μ μ μ μ ²ÊÎ - ² ³ËμÍ Éμ γ- ²ÊÎ ³ 60 Co É ²Ö É Í μ μ ²ÊÎ μ É Š -Œ. ŒμÐ μ ÉÓ μ Ò Ò² 0,9 ƒ /³. ²ÊÎ Ò μ ÍÒ ± μ ² ³Ò μ ² μ ˲ ±μ Ò É É ²Ó μ μ ²Ö μ ² ÊÕÐ μ ±Ê²ÓÉ μ Ö. μ 0,5 ³² Í ²Ó μ ± μ μ ² ² É ±μ Ò μ ± 4,5 ³² Ò RPMI-1640, μ Ð 20 % Ë É ²Ó μ Ò μ μé± É ² ±, 1 % ²ÕÉ ³ (Sigma, ), É μé ± Í ²² (100./³²) É Éμ³ Í (100 ³± /³²) É ³Ê²ÖÉμ ±² ÉμÎ μ μ ² Ö Ë Éμ ³ ²ÕÉ ( ƒ Å 15 ³± /³², Gibco, ). ÍÒ ² ³Ò ± μ μ ² Πϱ Š ²Ö É É ²Ó ÊÕ Ê RPMI-1640, μ ÐÊÕ ²ÕÉ ³, ƒ É μé ±. μ μ² É ²Ó μ ÉÓ ±Ê²ÓÉ - μ Ö μ É ² 48Ä50 Î. μ ² ÊÕÐÊÕ μ μé±ê μéμ ² Éμ ±² Éμ± μ μ ² μ μ Ð ÖÉμ ³ Éμ ± [5Ä7]. Î μ Ë ± Í ±Ê²ÓÉÊ ²Ó ÊÕ Ê Õ μ ²Ö² É μ ±μ²í ³ μ 0,8 ³± /³². μ ² μ Ö ² ³ËμÍ Éμ Í É ËÊ μ ³ μ μ ² μéμ Î ±ÊÕ μ μé±ê 0,075 Œ É μ μ³ KCl 37 É Î 16Ä18 ³. Š² ɱ Ë ± μ ² μì² μ ³ ÓÕ ³ É μ² ² - Ö μ ʱ Ê μ ± ²μÉÒ (3:1) É μ 15 ³ 20. ÉÒ ² ³ËμÍ Éμ μéμ ² ± Ò ³ Ì Ê ÊÌ ³μ μ Ò É ±², Ò ÊÏ ² μ ÊÌ. μ± Ï ³ ±² ɱ μ ² μ² Ê 5N HCl É Î 10 ³

4 ˆ ² μ Ì μ³μ μ³ ÒÌ ÊÏ ±² ɱ Ì Î ²μ ± 95 ±μ³ É μ É ³ ÉÊ. μ ² μ³ò Ö μ μ μ μ ² μ± Ï ±² Éμ± 2 %-³ É μ μ³ ± É ²Ö ƒ ³ Ëμ Ë É μ³ ÊË (ph 6,8) É Î 15 ³ ±μ³ É μ É ³ ÉÊ. ²Ö ² Ì μ³μ μ³ ÒÌ ÊÏ ² ³ËμÍ É Ì μ Ð ÖÉÒ³ ³ É Ë Ò³ ³ - Éμ μ³ μ²ó μ ² É É Ò Éμ Ò ³ ± μ ±μ Ò. Î ÉÒ ² Ò Ì μ³μ- μ³ ÒÌ Í, ÒÖ ²Ö ³ÒÌ ± μé μ Ö: Ë ³ ÉÒ, É É Í ²Ó Ò ² Í, Í É Î ± Í É Î ± ±μ²óí, Í É ±, μ² Í É ± Ê μ ³ Ò Ì μ³μ μ³. ÔÉμ³ ± É É Í ²Ó Ò³ ² Í Ö³ μé μ ² Ò ÒÌ Éμαμ ÒÌ μ μ, Í É ± Í É Î ± ±μ²óí μ ÊÉ É ÊÕÐ ³ Ë ³ Éμ³ ÊÎ ÉÒ ² ± ± μ Ê Í Õ, É Í É ± Å ± ± Í É ±. 2. œ ˆ ˆŸ Š ± É μ, É É μ³ ³ É Ë μ³ ³ Éμ ² ² ³ËμÍ Éμ ± μ Î ²μ- ± μ ² μ ²ÊÎ Ö ÒÖ ²ÖÕÉ Ö ±² ɱ É ± Ò ³Ò³ É ²Ó Ò³ Í Ö³ Ì μ³μ μ³, μ ± ÕÐ ³ ²Õ ÒÌ Ì μ³μ μ³ Ì μ³ Ò ± Ò ³μ É Î ÉμÉÒ μ μ Ö ±² Éμ± Ì μ³μ μ³ Ò³ Í Ö³ μ Ð μ Ì Î - ² μé μ Ò μ ²ÊÎ Ö ² ³ËμÍ Éμ μ Í ÖÌ Ìμ μéμ μ μ Êα μμ Ñ ±É ± Ô. ²Ö Ö Ò μμé É É ÊÕÐ ± Ò γ-μ ²ÊÎ. Š ± μ, μ É μéμ ³ γ-²êî ³ ²Õ É Ö ² Ò Ì ±É μ μ μ ³μ É Î ÉμÉÒ μ μ Ö ±² Éμ± Ì μ³μ μ³ Ò³ Í Ö³ (. 2). μé- ³ Î É Ö μ μ μ 4,5 ƒ μ É μéμ ³ c Ô 170 ŒÔ γ-²êî ³ μ 3 ƒ μ ²ÊÎ ± Ô, É.. μ Ê μ Ö 90 % μ ÒÌ ±² Éμ±. μ ² ÊÕÐ ³ Ê ² Î μ Ò μ ²ÊÎ Ö μ Ìμ É μé±²μ μé ² - μ É ÒÌμ Ê μ Ó ÒÐ Ö. ±, ²Ö ² ³ËμÍ Éμ, μ ²ÊÎ ÒÌ ± Ô μ 5 ƒ, Î ²μ ±² Éμ± Ì μ³μ μ³ Ò³ Í Ö³ μ É ²μ 99 %. Ò. 3 Ò É ²Ó É ÊÕÉ μ Ò μ±μ Î ÉμÉ μ Ì μ³μ μ³ μ³ Î ²μ- ± μ É μ ÊÕÐ ³ ²ÊÎ Ö³. ²μ μ ± ÕÐ Ì Ì μ³μ μ³ ÒÌ Í ² μ μ É É Ê ² Î ³ μ Ò μ ²ÊÎ Ö. Š ± μ. 2 3, μ ÔÉ ³ Í Éμ É Î ± ³ É É ³ ²Õ É Ö ÊÐ - É ÒÌ ±μ² Î É ÒÌ ² Î μ É μéμ ³ Ô 170 ŒÔ γ- ²ÊÎ ³. μéμ Ò ± Ô Ö ²ÖÕÉ Ö ÊÐ É μ μ² ÔËË ±É Ò³ μ μ ³Ê μ ÕÐ ³Ê μ É Õ. Í ± μéμ μ μ μ μμé μï Õ μ μéμ μ μ γ- ²ÊÎ Ö ÒÌ Ê μ ÖÌ ÔËË ±Éμ μ É É Î ± Î ³ÒÌ μ (1Ä4 ƒ ). ² Î μéμ μ Ìμ μ Ñ ±É ( μ Ô 170 ŒÔ ) 1,0. ²Ö μéμ μ μ ² É ± Ô μ μ ÒÏ ² Ó ³ μ 1,25. ² ÒÌ μ ÊÏ Ì μ³μ μ³ ² ³ËμÍ É Ì, μ ÊÉÒÌ μ ²Ê- Î Õ ÊÎ±μ³ μéμ μ, ÒÖ ² Ò μ± Ê μ Ó Í Ì μ³μ μ³ μ ³ μ μ É ( μ 75 %). Ì μ ² ÕÉ Í É Î ± Ì μ³μ μ³ò ( Í É ± ), ±μéμ Ò μ É ²ÖÕÉ μ±μ²μ 50 % μé μ Ð μ Î ² Ì μ³μ μ³ ÒÌ Í ( ÊÎ Éμ³ Î μ É Î ÕÐ Ì Ö É Í É ±μ μ² Ò μ± Ì μ Ì μ ²ÊÎ Ö). Šμ²ÓÍ Ò Ì μ- ³μ μ³ò ³ É ÒÌ ±μ² Î É Ì É Î ÕÉ Ö Éμ²Ó±μ Ò μ± Ì Ê μ ÖÌ μ μ ²ÊÎ Ö. μ μé μï Õ ± Î ²Ê Í É ±μ μ μ É ²ÖÕÉ 0,09Ä0,12, ÊÎ Éμ³ Í É Î - ± Ì ±μ² Í μé μï μ ÒÏ É Ö μ 0,15Ä0,20.. 4Ä6 μ± μ ³ Î ²

5 96 ƒμ μ Ê P ³μ ÉÓ μé μ Ò Î ÉμÉÒ μ μ - Ö ±² Éμ± Ì μ³μ μ³ Ò³ Í Ö³ μ ² μ ²ÊÎ Ö ² ³ËμÍ Éμ ± μ Î ²μ ± μéμ ³ É É Î ±μ μ Êα Ô 170 ŒÔ (1), ³μ Ë Í μ μ³ ± Ô (2) μ ² γμ ²ÊÎ Ö 60 Co (3).,, Å Ò μé ²Ó ÒÌ Ô± ³ Éμ μ ²ÊÎ ± Ô ; Å μ ² μ ²ÊÎ Ö μéμ ³ Ô 170 ŒÔ ;,, Å μ ² γ-μ ²ÊÎ Ö. 3. μ μ Ö ³μ ÉÓ μ Ð μ Î - ² Ì μ³μ μ³ ÒÌ Í ² ³ËμÍ É Ì ± μ Î ²μ ± μ ² μ ²ÊÎ Ö μéμ ³ É É Î ±μ μ Êα Ô 170 ŒÔ (1), ³μ Ë Í μ μ³ ± Ô (2) μ ² γ-μ ²ÊÎ Ö 60 Co (3). μ Î Ö ³.. 2 μé ²Ó ÒÌ μ Ì μ³μ μ³ ÒÌ Í, ÊÍ μ ÒÌ ² μ Ò³ ³ - ²ÊÎ, ³μ É μé μ Ò.. 4 μ, ÎÉμ ʳ³ Ö Î ÉμÉ μ μ Ö Í É Î ± Ì ±μ²óí ÒÌ Ì μ³μ μ³ ² μ μ É É Ê ² Î ³ μ Ò μ - ²ÊÎ Ö. ÔÉμ³ ²Õ É Ö Ì μ² Ò μ± Ê μ Ó μ ²ÊÎ μéμ ³, μ²óï ²Ö μéμ μ ± Ô. Ò. 5 ± Ò É ²Ó É ÊÕÉ μ Ì ±É μ ²Ö Í μ - ³ μ μ É É μ ³μ É Î ÉμÉÒ μ μ Ö É É Í ²Ó ÒÌ ² Í Í É Î ± Ì ±μ² Í μé μ Ò μ ²ÊÎ Ö μéμ ³ γ-²êî ³ [8]. É Ò Í Ö ²ÖÕÉ Ö É Î Ò³ μ ³ Ì ³Ê μ μ Ö. Š ± ³μ μ ÉÓ, γ- ²ÊÎ μéμ Ò ± ± Ìμ, É ± ± Ô Í ÊÕÉ ²μ Î μ ±μ² Î É μ É ± Ì ÊÉ Ì μ³μ μ³ ÒÌ Í ²μÉÓ μ μ Ò μ ²ÊÎ Ö 2 ƒ. μ μ² Ò μ- ± Ì μ Ì Ì Î ²μ ÊÐ É μ μ É É μ ²ÊÎ μéμ ³, μ μ μ ± Ô. μ Ò ² μ ³ μ Ì μ³μ μ³ ÊÉ Ì μ³μ μ³ μ μ ³ Ì μ³μ μ³ μ μ É - μ ÒÖ ² ÊÐ É ÒÌ ² Î μ É ± ± μéμ μ μ, É ± γ- ²ÊÎ. É μï μ Ð μ Î ² É É Í ²Ó ÒÌ ² Í ±μ² Í ± Î ²Ê Í É Î ± Ì Ê Ì Î μ ÒÖ ² ÒÌ ³ Ì μ³μ μ³ ÒÌ μ ³ μ Ìμ ²μ Ó ² Ì 0,55. ³ ± μ ±μ μ Éμ μ ²ÊÎ ÒÌ ² ³ËμÍ É Ì ÒÖ ² Ò μ± Ê μ Ó Ë ³ Éμ Ì μ³μ μ³. μ²ö μ Ð μ Î ² Ì μ³ É ÒÌ É ± Ò ³ÒÌ μ- μ ÒÌ ÒÌ Í É Î ± Ì Ë ³ Éμ ( ÊÎ É Ö ÒÌ ÒÌ Ë ³ Éμ, Ö ²ÖÕÐ Ì Ö μ ÊÉ É ÊÕÐ ³ Ô² ³ É ³ μ μ Í É ±μ Í É Î ± Ì

6 ˆ ² μ Ì μ³μ μ³ ÒÌ ÊÏ ±² ɱ Ì Î ²μ ± μ μ Ö ³μ ÉÓ Î ÉμÉÒ μ μ Ö Í É ±μ ±μ² Í Í É Î ± Ì μ ² μ - ²ÊÎ Ö ² ³ËμÍ Éμ ± μ Î ²μ ± μéμ ³ É É Î ±μ μ Êα Ô 170 ŒÔ (1), ³μ Ë Í μ μ³ ± Ô (2) μ ² γ-μ ²ÊÎ Ö 60 Co (3).,, Å Ò μé ²Ó- ÒÌ Ô± ³ Éμ μ ²ÊÎ ± Ô ; Å μ ² μ ²ÊÎ Ö μéμ ³ Ô 170 ŒÔ ;,, Å μ ² γ-μ ²ÊÎ Ö. 5. μ μ Ö ³μ ÉÓ Î ÉμÉÒ μ - μ Ö É É Í ²Ó ÒÌ ² Í ±μ² Í Í É Î ± Ì μ ² μ ²ÊÎ Ö ² ³ËμÍ - Éμ ± μ Î ²μ ± μéμ ³ É É - Î ±μ μ Êα Ô 170 ŒÔ (1), ³μ Ë Í μ μ³ ± Ô (2) μ- ² γ-μ ²ÊÎ Ö 60 Co (3). μ Î Ö ³ ³μ ÉÓ μé μ Ò Î ÉμÉÒ μ - μ Ö Ì μ³ É ÒÌ ÒÌ Í É Î - ± Ì Ë ³ Éμ μ ² μ ²ÊÎ Ö ² ³Ëμ- Í Éμ ± μ Î ²μ ± μéμ ³ É - É Î ±μ μ Êα Ô 170 ŒÔ (1), ³μ Ë Í μ μ³ ± Ô (2) μ- ² γ-μ ²ÊÎ Ö 60 Co (3). μ Î Ö ³.. 4

7 98 ƒμ μ Ê P... ±μ² Í) μ É ² 25 % μé μ Ð μ Î ² Í Ì μ³μ μ³. Š ± μ. 6, μ É μéμ ³ γ- ²ÊÎ ³ Ì ±μ² Î É μ ² μ μ É ²μ Ê ² Î ³ μ Ò μ ²ÊÎ Ö. ÔÉμ³ ²Õ É Ö ÊÌË Ò Ì ±É μ μ ÒÌ ± ÒÌ: Ò- μ± Ì Ê μ ÖÌ μ ÔËË ±ÉÒ ±μ μ É ÕÉ, ÎÉμ μ μ μ É Ö ³ ³ ±²μ μ μ ÒÌ ± ÒÌ. ±μ Ê ² Î μö ²Ö É Ö ³ ÓÏ μ μ² Ò μ ²Ö ² ³ËμÍ Éμ, μ ²ÊÎ ÒÌ μéμ ³ ± Ô. Š μ³ Éμ μ, É ² μ 0,5Ä2 ƒ ÔËË ±É ² μ μ É ², ÒÖ ²ÖÖ ±μ² Î É ÒÌ ² Î μ É ³ ³ ²ÊÎ. μéμ Ò Ô 170 ŒÔ ( Ìμ Êα ) μ Ê μ Ö³ ÔËË ±É ±É Î ± μé² Î ² Ó μé γ- ²ÊÎ Ö μ ³ μ ² Ê ³ÒÌ μ. 3. ˆ œ μé Ò ±μ Í 50-Ì Å Î ² 60-Ì. É Ï ±² Î ± ³ ³ É Ë Ò ³ Éμ ² Ì μ³μ μ³ ² ³ËμÍ É Ì ± μ Î ²μ ± [5Ä7] μ μ²ö É μ Ê ÉÓ Ì ³ μ Ò Í Ì μ³μ μ³ μ É ² Î Ò³ Ë Î ± ³ Ì ³ Î - ± ³ É ³, Éμ³ Î ² μ ÊÕÐ ³ ²ÊÎ Ö³ : ² Î Ò Ì μ³μ μ³ Ò Ì μ³ É Ò ² Í μ ³ Ò ³ Ê μ Ò³ Ì μ³μ μ³ ³. μ μ ÖÉ ± μö ² Õ μ ʲÖÍ μ² μí ÒÌ ±² Éμ±, ÊÏ Ö³ Ì μ ² ÊÕÐ μ ² - Ö ² Ö É Î ±μ μ ³ É ² μ ±² ɱ ³, ÎÉμ Ï É Ö Ì ²ÓÕ Ìμ ±μ²ó± Ì ÒÌ Í ±²μ ² Ö μ ² μ ÕÐ μ μ É Ö [9Ä11]. ³ËμÍ ÉÒ ± μ Î ²μ ± Ï μ±μ μ²ó ÊÕÉ Ö ± Î É ³μ ²Ó μ É É- É ³Ò ²Ö μí ± ±Í ±² Éμ± Î ²μ ± μ É μ ÕÐ Ì Éμ. ˆ μ²ó- μ ² ³ËμÍ Éμ ± μ Î ²μ ± μ μ²ö É ÉÓ Ò Ê ÒÌ Ô± É μ²öí μ μ μ μ±, μ μ ± ÕÐ Ì É É Í Ê²ÓÉ Éμ ²ÊÎ ÖÌ μ²ó μ- Ö Ê Ì μ μ Ñ ±Éμ. μ² Éμ μ, ± ± Ò²μ μ± μ Ö ² μ, ÒÌμ Ì μ³μ μ³ ÒÌ Í ² ³ËμÍ É Ì ± μ Î ²μ ±, ÊÍ μ ÒÌ μ É ³ μ ÊÕÐ Ì ²ÊÎ in vitro, μ É ÒÌμ μ³ Í in vivo [12Ä15]. Ï Ì ² μ ÖÌ Ò² μ ² μ Î ÉμÉ μ μ Ö ÒÌ μ Í Ì μ³μ μ³ ² ³ËμÍ É Ì ± μ Î ²μ ± μ ² μ ²ÊÎ Ö μéμ ³ É - É Î ±μ μ Êα, μ²ó Ê ³μ μ ²Ö ²ÊÎ μ É Í Éμ. ²ÊÎ μ μ É Ö É ± ³ μ μ³, ÎÉμ Ò ± Ô Ëμ ³ μ μ μ μ ³ Ê μ ÊÌμ² Êα μéμ- μ μ²óï ³ Î Ö³ Ì ²μ± ² μ ² Ö μ É μ μ ÊÌμ², ± ± ³μ μ ³ ÓÏ É Ö μ± Ê ÕРɱ. Š μ³ Éμ μ, ²Ö Ö ² É ²Ó μ μ μ É Ö ±² ɱ μ μ ÒÌ É± μìμ ÖÐ μ μ ÊÉ ± Êα μéμ μ Î ²Ó μ Ô 170 ŒÔ μ ÊÌμ²Ó μ ²ÊÎ ÕÉ ±μ²ó± Ì ² ( μ 7) ²Ö μ É Ö É Ê ³μ É É Î ±μ μ Ò (μ ÒÎ μ μé 2 μ 5 ƒ ) ± μ³ Ë ±Í μ μ μ μ μ ²ÊÎ Ö. μ²êî Ò ³ Ò μ ²ÊÎ ² ³ËμÍ Éμ μéμ ³ ± Ô μé- ÕÉ ±Í Õ Ì μ³μ μ³ μ μ É ±² Éμ± μ ÊÌμ² μ É μ Ò, μμé É- É ÊÕÐ ³ ± ³Ê³Ê ʳ³ μ μ μ É É μ μ μ μ μ ² Ö. ËË ±ÉÒ μ ²ÊÎ ÊÎ±μ³ μéμ μ Ô 170 ŒÔ μ± Ò ÕÉ ±Í Õ ±² Éμ± μ - ³ ²Ó ÒÌ É± μ É μ μμé É É ÊÕÐ Î ²μ μ Ò Î É μ ²ÊÎ Ö ±μ²ó± Ì ² ³ ÓÏ μ Î Ö μ Ò Ìμ μé μ É ²Ó μ ± Ô ( ³.. 1). ˆ É ± ³ μ μ³ μ Ö μ± ² Î Ò ³μ É Ê³ ÓÏ ÉÓ Ö μ- ±² Éμ± μ ³ ²Ó ÒÌ É± ÊÉ μéμ μ μ Êα μ Õ μ ÊÌμ-

8 ˆ ² μ Ì μ³μ μ³ ÒÌ ÊÏ ±² ɱ Ì Î ²μ ± 99 ² Ò³. ± μ ²ÊÎ μ ÊÌμ² μéμ ³ ± Ô ±μ²ó± Ì ² ( μ 7) ʳ³ μ μ 3 ƒ ÒÌμ ±² Éμ± Ì μ³μ μ³ Ò³ ÊÏ Ö³ μ É ²Ö É 80 % (. 2, ± Ö 2). ÔÉμ³ μ ³ ²Ó ÒÌ É± ÖÌ μ Ìμ Ê μéμ μ μ Êα Ô 170 ŒÔ μ²êî É μ 7 10 % ±² Éμ±, ʳ³ μ μ 4 ƒ Å % ±² Éμ± (. 2, ± Ö 1). ² Î ³μ É ÒÉÓ o²óï ³, ² ÊÎ ÉÓ, ÎÉμ μ ²ÊÎ ±² Éμ± Î ²μ ± ³² ±μ É ÕÐ Ì μ É ± ± ÉÊ ² Ö ±² - Éμ± ² ÊÏ Õ Ì μìμ Ö μ ±² ÉμÎ μ³ê Í ±²Ê, μ μ μ Ò Ò³ ²Ö ±² Éμ±, ÉÖ ²μ μ ÒÌ Ò μ± ³ μ ³ ²ÊÎ, É ± ÎÉμ Î ÉÓ É ± Ì ±² - Éμ± μμ Ð μ É É ³ Éμ [16Ä18] μôéμ³ê ³ ± μ ±μ μ Éμ ±² Éμ± ³μ ² ÒÉÓ ³ ÊÎÉ. ² μé ²Ó ÒÌ μ Ì μ³μ μ³ ÒÌ Í É ²Ó É Ê É μ Ê ² Î Ë ³ Éμ Ì μ³μ μ³ μ ²ÊÎ μéμ ³ É É Î ±μ μ Êα. É μé ² Î Ò μ ²μÐ μ Ô ±² ɱ Ì, ±μéμ Ö μ ²Ö É Ö ² Î μ μ Ò ²ÊÎ. ² μ ÖÌ μ²ó μ ³ ²μÉ μ μ ÊÕÐ μ ²ÊÎ Ö ( μ μ ) Ò μ± ³ Î ³ [19, 20] μé³ Î ²μ Ó ÊÐ É μ μ É Ë ³ Éμ Ì μ³μ μ³ μ Õ μ É ³ ±μ μ ÊÕÐ Ì ²ÊÎ. ŒÒ μ² ³, ÎÉμ ÊÌË Ò Ì ±É ± ÒÌ ²Ö ÒÌμ μ μ ÒÌ Ë ³ Éμ (. 6) ʱ Ò É Ê ² Î Ë ³ Éμ Ì μ³μ μ³ μéμ ³ ± Ô μ ²ÊÎ μ ³ μ² 2 ƒ. ±μéμ μ μ ÒÏ Î ÉμÉÒ μ μ Ö Ë ³ Éμ Ì μ³μ μ³, ÌμÉÖ ÊÐ - É μ ³ Ò μ, μé³ Î É Ö É ± μ É μéμ μ Ô 170 ŒÔ γ-²êî ²Ö Ò μ± Ì μ (> 3 ƒ ). ²Õ ³ Ö Ï ³ ² μ Ò- μ± Ö Î ÉμÉ Ì μ³μ μ³ ÒÌ Í μ ³ μ μ É, ÊÕ μî Ó μ ²ÖÕÐ Ì ÊÏ μí μ ² Ö ±² Éμ± Ì ²Ó, ³μ É É ²Ó É μ ÉÓ É ± μ ±- É μ μìμ ÖÐ Ì ±² ɱ Ì μí Ì Í μ ² μ É Ö ± ± μéμ Ò³, É ± γ- ²ÊÎ ³. Š ± μ Ð μ, Ì μ³μ μ³ Ò Í μ ³ μ μ É μ ± ÕÉ ±² ɱ Ì ² É μï μî μ Í μ ÒÌ Ì μ³μ μ³ ( misrepair ). μ²êî Ò ³ Ò É ²Ó É ÊÕÉ μ μ² Ò μ±μ ÔËË ±É μ É μéμ- μ ± Ô. μí ± μ É ± ³ μ μ Ð Ò³ Í Éμ É Î ± ³ μ± É ²Ö³, ± ± Î ÉμÉ μ μ Ö ±² Éμ± Ì μ³μ μ³ Ò³ Í Ö³ μ Ð Î ²μ Í, ² Î μ É ²Ö É 1,25. Š ± μ± μ μ Ò³ ³ Í Éμ - É Î ± ³ ² μ Ö³ ±Í ² ³ËμÍ Éμ μ É Ê ±μ Ò³ ÉÖ ²Ò³ μ ³ Ò μ± ³ Î Ö³, μ²êî Ò μ μé Î Ö μμé- É É ÊÕÉ μ É Õ Ê ±μ ÒÌ Ö ÒÌ Î É Í 11 ±Ô /³±³ ( ³, μ μ 12 Ô 473 ŒÔ / ʱ²μ [21]). ˆ ³ Î Ö ³μ É μé ²Ê Ò μìμ Ö μéμ μ μ Êα ɱ ÖÌ Ò²μ É ± μ± μ Ö μ³ ² μ É ² [19, 22Ä24]. μ μ ²Ö É Ö - ³ ÔÉμ³ Ô μéμ μ μμé É É ÊÕÐ ³ μ Éμ³ ² Î. μ Ö ³ μí ± μéμ μ É É Î ±μ μ Êα Ìμ μïμ μ ² Ê É Ö Ê²ÓÉ É ³, μ²êî Ò³ Ö ² μ É Ö μéμ μ ÒÌ Ô ±² ɱ Î ²μ ± ³² ±μ É ÕÐ Ì [3, 23, 25, 26]. ˆ Š ˆ 1. Œ ÍÒ ƒ... Ê ± Í É μ μ É, É ÉÊ ±É Ò // Œ É ²Ò 3- μ μ ±μ μ ÊÎ. Ëμ ʳ ÊÎ Ö μ É ± ²ÊÎ Ö É Ö ±² ± I.. Œ.,

9 100 ƒμ μ Ê P Œμ²μ± μ. ƒ. ³ Î ÉÒÌ Ë ²ÓÉ μ ³μ μô É Î ± Ì μéμ ÒÌ ÊÎ- ± Ì. μμ Ð ˆŸˆ Ê, É μ.. ˆ ² μ μé μ É ²Ó μ μ²μ Î ±μ ÔËË ±É μ É ±² Î ±μ μ μéμ μ μ Êα Ë μé μ Ÿ ˆŸˆ. μμ Ð ˆŸˆ Ê, Paganetti H. // Phys. Med. Biol V. 43. P Moorhead P. S. et al. // Exp. Cell Res V. 20. P ƒμ²ó ³ ˆ..,. Ÿ. // Õ². Ô± ³. μ²μ ³ Í Ò , º Hangerford D. A. // Stain Technol V. 40. P Ó±.., μî±μ.. // ƒ É ± , Ò Buckton K. E. et al. // Mutagen-Induced Chromosome Damage in Man / Eds. by H. Evans, D. Lloyd. Edinburgh University Press, P Norman A. et al. // Blood V. 27. P Lucas J. N. et al. // Intern. J. Radiat. Biol V. 70. P Bajerska A., Liniecki J. // Mutat. Res V. 27. P Brewen J. G., Gengozian N. // Mutat. Res V. 13. P Buckton K. E. et al. // Intern. J. Radiat. Biol V. 19. P Schmid E. et al. // Intern. J. Radiat. Biol V. 26. P ƒμ μ Ê... // μ μ²μ Ö , Ò Ritter S. et al. // Intern. J. Radiat. Biol V. 66. P Ritter S. et al. // Intern. J. Radiat. Biol V. 69. P μí. Œ.. // Šμ ³ Î. μ²μ Ö ±μ ³ Î. ³ Í , º Fussel K., Ritter S., Kraft G. // Proc. of 6th Workshop on Heavy-Charged Particles in Biology and Medicine. GSI. Report V. C3. P ƒμ μ Ê... // Ÿ T. 35, Ò. 6. C Courdi A., Brassart J., Chauvel P. // Br. J. Radiol V. 67. P Tang J. V. et al. // Br. J. Cancer V. 76. P Paganetti H. // Phys. Med. Biol V. 47. P ƒμ μ Ê... // Šμ ³ Î. μ²μ Ö ³ Í , º ƒ ³ ±μ.., ƒμ μ Ê.., Ò μ. ˆ. // μ μ²μ Ö , Ò μ²êî μ 28 μ±éö Ö 2004.